Reliefabonnement: QR codes

Inleiding

Dit is de eerste editie van een nieuw reliëfabonnement. Deze editie gaat over de ‘QR-code’. Je spreekt het uit als: kuu-er-kode. QR staat voor Quick Response. Oftewel ‘snelle reactie’. Een QR-code maakt het mogelijk om snel en gemakkelijk informatie over te brengen. 
Op de tekening staat links bovenaan een vierkant kader. Daarin staat een QR-code. Deze QR-code is een vierkant van ongeveer 2 cm x 2 cm met allemaal rode horizontale en verticale vierkantjes en balkjes. Ze staan op een witte achtergrond. Deze vierkantjes en balkjes vormen samen een ingewikkeld patroon. Ze zijn in werkelijkheid zwart. De QR-code is niet tastbaar gemaakt omdat hij erg klein is en het patroon dan aanvoelt als onregelmatige ‘bobbeltjes’. Aan de rechterkant van de tekening staat dezelfde QR-code, uitvergroot. We zullen hier later dieper op in gaan. 

De QR-code in het vierkant kunt u scannen met de camera van een smartphone of met de camera van een tablet. Bij oudere toestellen moet u gebruik maken van een app (een QR-lezer, te vinden via de App- of Playstore). Bij de nieuwste telefoons hoeft dat niet. Als u de camera stil voor de code houdt is dit al genoeg. U hoeft er geen foto van te maken. De code wordt dan omgezet naar een actie.

In dit geval – als u de QR-code op de tekening scant – krijgt u een link naar een website. Wanneer u op de link klikt, gaat u naar een website met informatie bij deze tekening; deze tekst dus. U kunt deze via uw mobiele telefoon laten voorlezen met VoiceOver, of de ingesproken versie beluisteren. Maar er zijn nog veel meer mogelijkheden met een QR-code. 

Door de coronapandemie zijn steeds meer bedrijven gebruik gaan maken van een QR-code; bijvoorbeeld restaurants. Klanten kunnen via een QR-code de bestelling doorgeven en afrekenen. Dat is natuurlijk wel handig als je anderhalve meter afstand moet houden.

Verkenning van de voelbare tekening

Rechts op de tekening staat dezelfde QR-code uit het vierkant, flink uitvergroot. Op de tekening hebben we gebruik gemaakt van dunne lijnen om de balken en vierkantjes heen. De met arcering gevulde delen zijn de zwarte delen. Voor slechtziende lezers: we hebben de gearceerde delen met rood ingevuld. De reden: op deze manier zijn het patroon en vooral de hoeken beter voelbaar dan wanneer we dikke zwarte lijnen gebruiken. 

U voelt in elke hoek (behalve rechts onderin) een vierkant kader met in het midden een gevuld vierkantje. Tussen het kader en het vierkantje is witruimte gelaten. Het zijn markeringspunten. Ze worden door een camera van een telefoon of tablet herkend als QR-code. 

De balkjes en vierkantjes zijn de code waar het om draait en waar de informatie in verstopt zit. Hoe meer informatie in een QR-code is gestopt, hoe meer zwarte balkjes en vierkantjes worden weergegeven, en hoe kleiner de witruimte tussen de blokjes wordt. 

Zoals we al aangaven, zijn tijdens de coronapandemie, steeds meer bedrijven gebruik gaan maken van QR-codes. Zo heeft het Rijksmuseum een tijdje terug een ticketverkoop via QR-codes opgezet. Hierdoor hoef je niet in de rij te staan om je kaartje te kopen. Daarnaast heeft het Rijksmuseum (samen met hoofdsponsor ING) iets bedacht dat tijdens de lockdown uitkomst biedt. Via QR-codes (op de website van ING) krijg je informatie over verschillende kunstwerken uit het Rijksmuseum. Het wordt ook wel ‘QR-art’ genoemd. Op deze manier worden de mensen toch nog een beetje warm gehouden, om na de lockdown het kunstwerk eens in het echt te gaan bekijken.

Barcodes

Er bestaan toch ook al barcodes? Is dit dan niet hetzelfde? Nee, een barcode (of streepjescode) is niet hetzelfde. Het verschil zit hem in de vorm en de hoeveelheid informatie die kan worden opgeslagen. Op de tekening staat, onder de ‘kleine’ QR-code, een voorbeeld van een barcode. U voelt van links naar rechts: verticale streepjes van verschillende diktes. De streepjes zijn zwart gekleurd. (Voor slechtziende lezers: op de tekening zijn de lijntjes donkergrijs; dat is om te zorgen dat ze netjes zwellen). 
Tussen de streepjes wordt steeds wat witruimte gelaten. Ook de witruimtes variëren. De ene keer zit er wat meer wit tussen twee zwarte streepjes dan de andere keer. De streepjes en witruimte staan voor een code. Deze bestaat meestal uit 13 cijfers. Die cijfers staan onder de verticale streepjes. 
Er is geen standaard voor de weergave van streepjescodes; ze kunnen verschillen qua hoogte en breedte en ook de positie van de cijfers is niet gestandaardiseerd. (In onze tekening hebben we deze cijfers daarom weggelaten). 

Alle streepjes bij elkaar vormen een cijferreeks. Deze cijferreeks kan bijvoorbeeld gekoppeld zijn aan een product in een winkel, en aangeven op welke locatie het zich bevindt. Daar blijft het echter bij. 
Barcodes moeten daarnaast ook heel precies gescand worden. Alle streepjes moeten goed zichtbaar zijn. Een QR-code heeft wat dat betreft veel meer opties. Een bedrijf kan veel meer informatie koppelen aan de code. Bijvoorbeeld de houdbaarheid, kwaliteit, wanneer het is gemaakt etc. Ook herkent een telefoon al heel snel een QR-code en zal je niet zo snel een probleem hebben bij het scannen hiervan.

Tags

Voor mensen die blind of slechtziend zijn is er door het bedrijf ‘Navilens’ een nieuw soort QR-codes ontwikkeld. Ze worden ook wel ‘tags’ genoemd. Onder de barcode op de tekening staat zo’n tag. U voelt een vierkant kader, met daar binnenin een vierkant rooster. Het rooster bestaat uit 25 vierkantjes. De lege ruimte tussen het vierkante kader en het vierkante rooster, is zwart. Ook de lege vakjes in het rooster zijn zwart. Wij hebben de zwarte vlakken hier leeg gelaten omdat de tekening dan op de tast beter leesbaar is. De vakjes in het rooster worden van elkaar gescheiden door een tussenlijn. Ook die tussenlijntjes zijn nodig om de tekening beter leesbaar te maken. In werkelijkheid zijn er geen tussenlijnen, maar is er sprake van een zwart vierkant met in het midden een rooster van 25 zwarte en felgekleurde vierkantjes. Die kleuren zijn (fel) blauw, (fel) roze en (fel) geel. In de tekening staan daarom de letters b, r en g in sommige vakjes. (Voor slechtziende lezers: we hebben in de tekening dezelfde kleuren gebruikt als in werkelijkheid).  Door de kleuren steeds anders te positioneren ontstaat er steeds weer een andere code; oftewel ‘tag’. Wat bij elke tag hetzelfde blijft, is het zwart gevulde kader om het vierkante rooster heen.

De tags werken in principe hetzelfde als een ‘gewone’ QR-code. Er zitten echter hele handige kenmerken aan voor mensen met een visuele beperking. Met behulp van de app van Navilens kun je de tags heel gemakkelijk scannen. Al vanaf zo’n 12 meter! Dan moet de tag wel ongeveer zo groot zijn dat hij op een A4 past. De tags zijn er in verschillende groottes. Je hoeft ze niet scherp in beeld te hebben om ze te kunnen scannen. De app geeft daarnaast aan of je al in de buurt bent van de tag en of deze recht voor je is. 

De app Navilens gebruikt deze tags in Spanje. De tags worden daar aan informatieborden en bewegwijzering toegevoegd. Zo kun je bijvoorbeeld op een treinstation (via zo’n tag) informatie krijgen over het perron, waar je staat, welke treinen daar langskomen en – als een trein stopt – waar de ingang is. In Nederland wordt nu ook volop aan deze ontwikkeling gewerkt.

QR-codes in het reliëfabonnement!

In de komende edities, zullen wij (net zoals in deze editie) gebruik gaan maken van een QR-code. Bij elke editie zullen we een QR-code rechts bovenaan de tekening toevoegen. Deze zal steeds in een vierkant kader geplaatst zijn, net als op deze tekening. Bij het scannen van de code wordt u dan naar een website geleid waar de informatie van de desbetreffende tekening wordt weergegeven. U kunt er dan voor kiezen om de tekst voor te laten lezen met VoiceOver of Talks, te lezen met behulp van een brailleleesregel, of misschien luistert u liever naar de ingesproken versie.
We wensen u alvast veel lees- en luisterplezier!